اولین دوره مجلس در روز یك‌شنبه 18 شعبان 1324، مطابق با مهرماه 1285، با حضور مظفرالدین شاه در عمارت سلطنتی‌، اتاق برلیان كاخ گلستان و با شركت سفرا و نمایندگان كشورهای مختلف گشایش یافت‌.
انتخابات دوره اول مطابق نظام نامه انتخابات‌، صنفی طبقاتی بود و طبقات شش گانه شاه زادگان و قاجاریه‌، علما و طلاب‌، اعیان و اشراف‌، ملاكان‌، كشاورزان و اصناف 60 نماینده داشتند.
شرط سنی برای نامزدها مطابق نظام نامه‌، برای رأی دهندگان حداقل 25 سال و برای انتخاب شوندگان حداقل 30سال و حداكثر 70 سال تعیین شده بود.
پس از فرمان مشروطیت‌، میرزا نصرالله خان نایینی‌، مشیرالدوله‌، دستور داد تا عمارت بهارستان را برای مجلس آماده كنند، اما نمایندگان گروه‌های مختلف مردم با اختصاص آن عمارت برای برگزاری جلسات مجلس مخالفت كردند، و به همین دلیل تامدتی جلسه نمایندگان در مدرسه نظام‌، از بناهای واقع در ارگ سلطنتی‌، تشكیل می‌شد. در تاریخ 27 شعبان 1324، نمایندگان مجلس طی نامه‌ای از صدراعظم خواستند كه عمارت بهارستان را به طور موقت برای تشكیل جلسه‌های مجلس اختصاص دهند. سپس در 23 شوال 1324، لوحه سر در مجلس با عنوان دارالشورای ملی ایران و عدل مظفر بر سر در عمارت بهارستان نصب شد. سردر باغ بهارستان به هنگام تشكیل مجلس شورای ملی همان سردری بود كه به دستور میرزا حسین‌خان سپهسالار ساخته شده بود. شش ستون بلند و زیبا در دو طرف سردر باغ با درب بزرگ و عمارت آجری هماهنگی خاصی داشت‌.
پس از مرگ مظفرالدین شاه‌، محمد علی شاه‌، در مخالفت با مجلسی كه قرار بود اختیارات او را محدود كند، در توطئه‌ای اعلام داشت كه پدرش در هنگام تصویب نظام مشروطیت‌، بیمار بوده است و به این وسیله مستبدانه فرمان مشروطیت را باطل اعلام كرد. بسیاری از شاه زادگان و اعیان و تنی چند از روحانیان مثل اشرف الواعظین نیز مردم را علیه مجلس تحریك می‌كردند.
اولین متمم قانون اساسی كه سبب بروز اعتراض و مخالفت‌های اعیان و شاه‌زادگان شده بود و بررسی آن نیز ماه‌ها به طول انجامید اصل هشتم بود كه تمامی اتباع ایرانی را بدون توجه به نژاد و مذهب مساوی می‌شناخت‌. همین امر موجب شد تا محمدعلی‌شاه قانون‌گذاری اصناف را برای حكومت قاجاریه نپذیرد و به منظور سركوب اعتراض مردم و نمایندگان از ولادیمیر پلاتونویچ لیاخوف‌، افسر ستاد ارتش روسیه تزاری‌، كه فرمانده قزاق خانه تهران بود، كمك گرفت‌.
جنگ میان محمدعلی‌شاه ومجلس تا آن جا پیش رفت كه نمایندگان و آزادی خواهانی چون میرزا جهانگیرخان مدیر روزنامه صور اسرافیل ، ملك المتكلمین‌، سید جمال الدین اصفهانی‌، محمد رضا شیرازی مدیر روزنامه مساوات ، قاضی قزوینی و علی اكبر دهخدا در بهارستان متحصن و عده‌ای نیز مسلح شدند.
روز سه شنبه 2 تیر ماه 1287 ش‌، سربازان محمد علی شاه به فرماندهی لیاخوف در سه ستون به سوی مجلس شورای ملی روانه شدند و به دستور لیاخوف مجلس شورای ملی را با تمام نمایندگان حاضر، هدف شلیك توپ قرار دادند. بسیاری از نمایندگان كشته شدند و به عمارت مجلس و مسجد سپهسالار نیز آسیب‌هایی وارد شد. نمایندگان زنده مانده نیز از پشت مجلس فرار كردند و خود را اول به پارك امین الدوله و سپس به سفارت بریتانیا رساندند. به این ترتیب‌، پرونده اولین دوره مجلس شورای ملی پس از یك سال و هشت ماه فعالیت بسته شد و نمایندگان انقلابی و سرشناس مجلس اغلب دستگیر، زندانی‌، مقتول و یا تبعید شدند.
دوره دوم مجلس شورای ملی در مرداد ماه 1288 ش‌، با تعداد 120 نماینده و تغییر فاحش قانون انتخابات آغاز شد. اما شاه زادگان درجه اول نیز از شركت در انتخابات محروم شدند.
از پیروزی انقلاب مشروطه در 1285 ش‌، تا پیروزی انقلاب اسلامی‌، 24 دوره مجلس شورای ملی تشكیل شد، كه پنج دوره در زمان قاجاریه به فاصله دو سال یك بار، هفت دوره در زمان سلطنت پهلوی اول (1304 1320 ق‌) و 12 دوره در زمان سلطنت پهلوی دوم (1320 1357) تشكیل شده است‌.
از حوادث مهم مجلس شورای ملی می‌توان به واقعه اشغال آذربایجان توسط روس‌ها اشاره كرد كه در 1324 رخ داد و مجلس طی قانونی گسیل ارتش را به آن جا تصویب كرد و غایله‌ای را كه حزب دست نشانده توده توسط جعفر پیشه‌وری به راه انداخته بود، كنترل كرد و آذربایجان را از اشغال روس‌ها در آورد.
دومین واقعه كه از مهم‌ترین حوادث در تاریخ معاصر ایران به حساب میآید، ملی شدن صنعت نفت با تلاش‌های نخست وزیر وقت‌، دكتر محمد مصدق‌، است‌.
اولین رئیس مجلس شورای ملی صنیع الدوله بود. در دوره قاجاریه می‌توان به ممتاز الدوله‌، معاضدالسلطنه‌،قوام‌السلطنه و مؤتمن‌الملك نیز در كسوت ریاست مجلس اشاره كرد.
رؤسای مجلس در دوره پهلوی نیز عبارت بودند از حسین پیرنیا و سید محمد تدین دوره ششم‌، حسین دادگر دوره‌های هفتم‌، هشتم و نهم و حسن اسفندیاری دوره‌های دهم‌، یازدهم و دوازدهم‌. مجلس شورای ملی پس از انقلاب 1357 تا كنون تحت عنوان مجلس شورای اسلامی ششمین دوره خود را پشت سر می‌گذارد.
كاخ بهارستان یا عمارت مجلس شورای ملی نه تنها نهاد وفاق ملی و قانون گذاری بوده است‌، بلكه از نظر معماری نیز مظهر سبك معماری محكم و استوار با تركیبی از سنت و تجدد در ارگ حكومتی تهران بوده است‌.
بنای اولیه كاخ توسط میرزا مهدی خان شقاقی‌، ملقب به ممتحن الدوله‌، در 1298 ق‌، برای میرزا حسین خان مشیرالدوله‌، ملقب به سپهسالار، نخست وزیر ناصرالدین شاه ساخته شد. در آخرین سال حكومت سلسله قاجار، یعنی در 1303 ش‌، استاد جعفر خان معمار باشی نمای غربی ساختمان را با آجر به سبك باروك اجرا كرد.
پس از آتش سوزی 1309 در سمت جنوبی ورودی ساختمان‌، لئون‌، معمار فرانسوی و دستیارش‌، بوریس مجسمه ساز، آن قسمت را به سبك نئوكلاسیك پارلمان فرانسه بازسازی كردند. سه سال بعد نمای ستون دار ورودی به سرتاسر نمای جنوبی تعمیم داده شد. در 1315 استاد حسین طاهرزاده نمای شمالی ساختمان را از روی ستون‌های آپادانای تخت جمشید ساخت‌.
طرح ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی طی سال‌های 1353-1352 مطرح شد. طرح از مهندس مؤید با پلان دایره‌ای شكل بود كه آن طرح مردود اعلام شد. اما در 1355 طرح مجلس در دستور كار دفتر مشاوره گروه سردار افخمی قرارگرفت‌.
فرم جدید به شكل هرم و مثلث‌، سه قوه را تداعی می‌كند. رأس مثلث روی ساختمان مرتفع اداری است و هر چه به طرف كمیسیون‌ها پایین میآید، دوبال آن باز می‌شود. ارتفاع هرم 45 متر است‌. زیر بنای تالار اصلی 25000 مترمربع‌، زیربنای اداری 24000 متر مربع‌، كمیسیون‌ها 15000 متر مربع و پاركینگ زیر زمینی 12500 متر مربع است‌.
ساختمان جدید دارای سیستم هوشمند BMS گرمایشی و سرمایشی است‌. برای تهویه مطبوع نیز از روش جت فیوز استفاده شده است‌، زیرا هوا باید تا فاصله 30 متری پرتاب شود تا به وسط سالن برسد.
طراحی داخلی بنا مبتنی بر معماری ایرانی است سقف‌ها گچ كاری با دست است و در آن از مقرنس كاری البته به صورت مدرن استفاده شده است‌. در این ساختمان‌، دو اتاق ترجمه هم زمان وجود دارد.
ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی با معماری شركت مهندسان مشاور پل میر، و با طراحی و مدیریت عبدالرضا ذكایی و گروه طراحی علی سردار افخمی‌، عباس قریب‌، مسعود قاضی زاهدی‌، منصور وكیلی‌، داریوش فیروزلی و بهروز احمدی ساخته شده است‌.
از سرشناس‌ترین نمایندگان مجلس شورای ملی‌، می‌توان به دكتر محمد مصدق و آیت‌الله سیدحسن مدرس اشاره‌ كرد.
دكتر محمد مصدق در اردیبهشت 1258 ش‌، در تهران به دنیا آمد. پدرش‌، میرزا هدایت الله‌، وزیر دفتر دوران ناصری‌، از تجدد طلبان و پیروان امیر كبیر بود. مادرش‌، ملك تاج خانم نجم السلطنه‌، دختر فیروز میرزا، پسر عباس میرزا، فرزند فتح‌علی شاه قاجار و بنیان گذار بیمارستان نجمیه تهران بود.
در هفده سالگی‌، حساب‌داری استان خراسان به وی محول گشت‌. در 1281 به تحصیل علوم جدید پرداخت و در مدرسه سیاسی كه تازه دایر شده بود، با جنبش مشروطه زندگی سیاسی خود را آغاز كرد. در 25 سالگی به تشكیلات آزادی خواه جامعه آدمیت پیوست‌. سپس با مرحوم مستوفی الممالك مجمع انسانیت را تشكیل داد. در دوره اول مجلس به نمایندگی اصفهان در مجلس انتخاب شد، ولی به دلیل كمی سن به مجلس نرفت‌.
در دوره استبداد صغیر برای تحصیل به پاریس و سپس به سوئیس رفت و از دانشگاه نوشاتل دكترای حقوق و جواز وكالت گرفت‌. پس از بازگشت به ایران در مدرسه علوم سیاسی به تدریس پرداخت و كتاب‌های دستور محاكم حقوقی و رساله كاپیتولاسیون ایران را نوشت‌.
در دوره سوم مجلس همراه با علامه دهخدا به فعالیت در حزب اعتدالیون پرداخت‌. در 1294 به عضویت كمیسیون وزارت مالیه برگزیده شد و سپس معاون وزارت مالیه شد.
در كابینه مشیرالدوله به وزارت دادگستری انتخاب شد، اما به خاطر درخواست مردم‌، والی فارس شد.
در كابینه قوام السلطنه به وزارت دارایی منصوب شد و به اصلاحات اساسی دست زد.در 1302، در كابینه مشیرالدوله به وزارت امور خارجه منصوب شد.
با روی كار آمدن كابینه سردار سپه‌، در دوره پنجم انتخابات تهران به نمایندگی انتخاب شد. برنامه‌های سیاسی او در سیاست داخلی بر برقراری اصول مشروطیت و آزادی‌، و در سیاست خارجی بر سیاست موازنه منفی استوار بود.
در 1315 به دستور سردار سپه زندانی شد در 1322 به عنوان نماینده اول تهران در دوره چهاردهم به مجلس شورای ملی رفت‌. در 1324، مجلس شورای ملی به ابتكار او با درخواست انگلیس و امریكا مبنی بر تشكیل كمیته سه نفری مركب از نمایندگان امریكا، انگلیس و روسیه درباره سرنوشت آذربایجان به مخالفت برخاست‌. در دوره پانزدهم به مجلس نرفت‌، اما دانشجویان و عموم مردم با كمك او، از تصویب قرار داد الحاقی نفت معروف به قرارداد گس گلشاییان جلوگیری كردند و با تحصن خود انتخابات تهران را باطل كردند.
سپس بار دیگر به مجلس رفت و به ریاست كمیسیون نفت انتخاب شد و با وكلای جبهه ملی‌، فراكسیون وطن را تشكیل داد و قانون ملی شدن صنعت نفت را نخست به تصویب كمیسیون نفت و در تاریخ 29 اسفند 1329 به تصویب مجلس شورای ملی رسانید كه در مجلس سنا نیز جنبه قانونی یافت‌.
در 1330، دكتر مصدق به نخست وزیری منصوب گشت‌. دولت انگلستان از او به خاطر ملی كردن صنعت نفت به دیوان داوری لاهه شكایت كرد. اما با دفاع مصدق از حقوق ایرانیان‌، دیوان لاهه از خود سلب صلاحیت كرد و شكایت را نپذیرفت و ایران با هوشمندی او در محاكم بین المللی پیروز شد.
مصدق در 1951 م از طرف مجلات امریكایی مرد سال شناخته شد. در اول دی 1330، دولت او اوراق قرضه ملی را منتشر كرد و به این ترتیب مردم را به كمك طلبید. در همان سال كنسول‌گری‌ها و دفاتر فرهنگی بریتانیا را بست و در 30 مهر 1331 با دولت بریتانیا قطع رابطه كرد.
در تیرماه 1331، به علت مخالفت با شاه استعفا كرد و قوام‌السلطنه نخست وزیر شد. مردم به نشانه اعتراض به خیابان‌ها ریختند و قیام خونینی به وجود آمد. مصدق دوباره نخست وزیر شد و حدود 80 لایحه درباره رفاه‌، آسایش عمومی‌، امور مالیاتی و مالی‌، تعدیل بودجه و مسكن و تأمین آزادی قلم و... تصویب كرد. تأسیسات تلفنی و شیلات شمال را نیز ملی اعلام كرد. در مرداد 1332 مجلس را منحل اعلام كرد و مردم نیز از او حمایت كردند.
در 25 مرداد 1332، توطئه یا كودتایی از سوی دربار صورت گرفت و شكست خورد. شاه از ایران گریخت‌. اما دوباره در 28 مرداد كودتای دیگری با نقشه و كمك امریكایی‌ها صورت گرفت‌. سرانجام دولت دكتر مصدق پس از 28 ماه زمام داری بركنار شد.
دادگاه نظامی او را به سه سال زندان و به احمد آباد، زادگاه او، تبعید كرد، به طوری كه اجازه ملاقات با كسی را نداشت‌.
دكتر محمد مصدق در اواخر آذرماه 1345 به سبب بروز بیماری سرطان به تهران آورده شد، و در بامداد یك شنبه 14 اسفند 1345 چشم از جهان فرو بست‌.
آیت‌الله سیدحسن مدرس‌، متولد 1249 ش‌، روحانی و نماینده مردم تهران و جزو نمایندگان اقلیت دوره‌های سوم تا ششم مجلس شورای ملی بود. او در 1316 ش به جرم مخالفت با رضا شاه در زندان كاشمر به قتل رسید.