ظروف تفلون

يکي از انواع مواد پليمري که رويه فلز را پوشانده ‌و از چسبيدن مواد غذايي به ظرف در حين پخت جلوگيري مي کند، بنام تفلون ناميده شده است. تاريخچه پيدايش اين ظروف به حدود 70 سال قبل بازمي‌گردد كه در آن زمان يك شركت آمريكايي ماده‌اي پليمري به نام پلي‌تترافلوئوراتيلن (PTFE) را كشف و نام تجاري تفلون را بر آن نهاد. دو خصوصيت ويژه‌اي كه اين پوشش را در مقابل ساير پوشش‌ها برتري مي‌بخشد عبارت از مقاومت حرارتي بالا و مقاومت زياد در برابر اسيدها و قليا‌ها مي باشد. تفلون‌ در مقايسه با پوشش‌هاي نچسب ديگر، از بالاترين ضريب نچسبي برخوردار است. مهم‌ترين ماده اصلي نچسب در ظروف تفلون كه امروزه نيز به كار مي‌رود همان تركيب پلي تترافلوئوراتيلن است كه ماده‏اي غير سمي، داراي مقاومت حرارتي مطلوب، ضريب اصطكاك كم، از نظر شيميايي بي‌اثر و عايق الكتريسيته مي‏باشد. ظروف تفلون از آلومينيوم، آلومينيوم فشرده، فولاد ضدزنگ و يا چدن با درجه خلوصي از PTFE كه در شرايط عادي مصرف مواد غذايي در آنها موجب آلودگي و مسموميت غذايي نشود، ساخته مي شوند (سرويس قابلمه).

اگر چه پوشش اين ظروف باخراشيدن يا ساييدن كنده مي‌شود، ولي"سازمان غذا و دارو" تاييد كرده؛ كه اين ذرات بدون تغييراز بدن عبور مي‌كنند و دفع مي‌شوند و خطري براي سلامتي ندارند. ظروف نچسب تنها وقتي مضر مي‌شوند كه تا دماي بالاتر از 350 C يا 650 F حرارت داده شوند. اين هنگامي رخ مي‌دهد؛ كه يك ماهيتابه‌ي خالي روي شعله گذاشته شده است.در اين حالت لايه‌ي نچسب دودي آزاد مي‌كند كه سمي و آزار دهنده است؛ البته از دودي كه روغن‌هاي معمولي روي حرارت ايجاد مي‌كنند كمتر سمي است.

دو نگراني اساسي در خصوص بكارگيري ظروف تفلون عبارتند از اثرات حرارت بر اين ظروف كه ممكن است با احتمال تشكيل مواد سمي‌ در آنها همراه باشد و مورد ديگر جدا شدن تكه‌هاي تفلون از كف ظرف و وارد شدن آنها به بدن است كه ممكن است براي سلامتي زيانبار باشد. محققان دانشگاه تورنتو اخيرا اعلام كردند كه تفلون در اثر حرارت تجزيه مي‌شود و گازي كه در اثر تجزيه از آن متصاعد مي‌شود براي محيط‌‌زيست زيان‌آور است. اين مساله نگراني‌هاي جدي در مورد ظروف تفلون به ‌وجود آورد. البته شركت‌هاي معتبر توليد تفلون اعلام مي‌دارند كه تفلون عرضه‌شده آنها كيفيت خود را تا دماي 200 درجه سانتي‌گراد حفظ مي‌كند و تجزيه پوشش فقط زماني اتفاق مي‌افتد كه درجه حرارت از 300 درجه تجاوز كند. لازم به ذكر است زماني دماي ظرف به اين حدود مي‌رسد كه ظرف تفلون خالي روي شعله گذاشته شود. در اين حالت لايه نچسب، دودي آزاد مي‌كند كه سمي ‌و آزاردهنده است.

طبق استاندارد ملي 2809 در آلومينيوم يا آلياژهايي كه در ساخت اين ظروف مورد استفاده قرار مي‏گيرد، مقدار سرب نبايد از 05/0 درصد تجاوز كند. روش ساخت بايد به گونه‏اي باشد كه بدنه ظروف صاف و صيقلي و عاري از شكاف‌ها، شيارها و عيوب داخلي و خارجي ديگر باشد. برطرف كردن اين عيوب با سوهان‌زني و لكه‏گيري مجاز نيست. شكل ظروف بايد به گونه‏اي باشد كه در حالت پر يا خالي پايدار باشد و پوشش رنگ خارجي بدنه و درپوش به هيچ‌وجه نبايد در تماس مستقيم با غذا قرار گيرد. در توليد تفلون رنگ‌هاي گوناگوني نيز به كار مي‌رود. در تركيب ماده نچسب از يك ماده اصلي پليمري و موادي از قبيل آب، رنگ‌هاي مجاز، مواد رقيق‌كننده و حلال استفاده مي‌شود. در مجموع مواد به‌كار رفته در ساخت پوشش‏ها نبايد هيچ نوع تركيبات مضري براي سلامت انسان داشته باشد؛ لذا از مواد افزودني مجاز (شامل رنگ‌هاي مجاز خوراكي و آب) مي توان به منظور ساخت پوشش استفاده كرد. نكته مهم در مورد ظروف تفلون اين است كه هرگز نسبت به بازسازي آنها اقدام نكنيد، زيرا بر اساس اعلام نظر وزارت بهداشت نوع تفلون مصرفي و نحوه فعاليت بسياري از واحدهاي بازسازي تفلون، مورد تاييد نيست.

دستورالعمل ظروف تفلون بر اساس استاندارد 2809 شامل نكات زير نيز هست:
- قبل از استفاده براي اولين بار از ظرف آن را با آب داغ و مايع ظرفشويي بشوييد و با روغن مايع آغشته كنيد.
- از كفگير يا ديگر وسايل مشابه فلزي در ظروف نچسب با مقاومت معمولي استفاده نكنيد و براي اين كار از قاشق‌هاي تفلون يا چوبي استفاده نماييد.
- براي شستشوي اين نوع از ظروف، هيچ‌گاه از سيم يا پودرهاي شوينده كه ممكن است موجب ساييدگي كف ظرف شود، استفاده نكنيد.
- از حرارت دادن ظرف خالي پرهيز كنيد.