باغ فردوس

به دستور محمدشاه قاجار در 1264 ق‌، قصری برای او در نزدیكی تجریش ساخته شد، اما با بیماری و مرگ او، قصر نیمه تمام ماند و او در همان قصر نیمه تمام محمدیه (در محل محمودیه فعلی‌) از دنیا رفت‌.
هم زمان با ساخت قصر محمدیه‌، درباریان نزدیك به او نیز در همان حوالی اقدام به احداث باغ یا عمارت ییلاقی كردند. از جمله‌، حسین‌علی‌خان معیرالممالك باغی احداث كرد كه به باغ فردوس مشهور شد.
عمارت باغ فردوس در دو طبقه به سبك قاجاریه و معروف به گوش فیل بنا گذاشته شد. زمین‌های قسمت جنوبی و سراشیبی باغ نیز با سنگ چین‌هایی به صورت هفت قطعه مسطح و مطبق در آمد و روی هریك از قطعات‌، استخری با فواره‌های متعدد احداث شد. استخرها به گونه‌ای ساخته شده بودند كه از فواصل دورتر، بزرگ‌تر به نظر میآمدند.
سپس‌، دوست‌علی‌خان‌، پسر حسین‌علی‌خان‌، به همت معماران اصفهانی و یزدی‌، ساختمانی در قسمت جنوبی باغ برپا كرد و نام آن را رشك بهشت گذاشت‌. پلكان و بخش‌های دیگری از ساختمان از مرمر اعلای یزد و دیوارهای داخل اتاق با كاغذهای طلایی برجسته پوشانده شده بود. اما دوست‌علی‌خان اعتنای چندانی به باغ و ساختمان آن نكرد و با گذشت زمان ساختمان رو به خرابی گذاشت تا حدی كه سنگ‌های مرمر آن كنده و به عمارت امیریه (مدرسه‌نظام‌) برده شد. بعد از آن مالكیت باغ چند بار دست به دست شد. سرانجام در 1318 ق‌، در زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار، محمدولی‌خان سپهسالار تنكابنی آن را از ورثه امین‌الملك خرید.
سپهسالار، علاوه بر ایجاد فواره و استخرهای مطبق‌، قنات باغ فردوس را نیز احیا كرد و سر دری با شكوه در مظهر قنات (میدان گاه فعلی باغ فردوس‌) ساخت‌. ولی به دلیل بدهی به تجارت‌خانه طومانیانس‌، باغ را به او داد و طومانیانس نیز باغ را در ازای بدهی‌، به دولت رضاخان واگذار كرد. سرانجام‌، در 1316 ش‌، وزارت معارف (آموزش و پرورش‌) آن‌جا را خرید و ساختمان را مرمت و دبیرستان شاپور تجریش را در آن تأسیس كرد.
در 1350 ساختمان موجود در باغ به مركز فرهنگی و هنری و نمایشگاهی تبدیل شد و پس از انقلاب نیز در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت‌.
مساحت باغ فردوس 20000 متر مربع و طول آن 280 متر وشیب آن از شمال غربی به جنوب شرقی است‌.
هم‌چنین‌، دكترمحمود افشار یزدی در 1316، قسمتی از باغ و ساختمان اندرونی را كه حدود 6000 متر مربع بود، خرید و به تدریج با خریدن قطعات اطراف‌، مساحت باغ را به 12000 متر مربع رسانید. سپس در 1337، باغ و ساختمان‌های داخل آن را وقف امور فرهنگی كرد; از جمله در 1352، قسمتی از آن برای استقرار مؤسسه لغت نامه دهخدا و مؤسسه باستان شناسی به دانشگاه تهران واگذار شد كه هم‌چنان دایر است‌‌.
باشگاه بانک ملی:
آدرس : خیابان فردوسی
ساختمان سردار اسعد یا باشگاه بانك ملی در 1292 ساخته شده است‌. ساختمان منزل مسكونی جعفرقلی خان سردار اسعد و معمارش استاد محمد معمار باشی‌، مشهور به بابا، بوده است‌. معمار باشی‌، معمار ساختمان موزه گنجینه نیز بوده است‌. این ساختمان مدتی باشگاه بانك ملی بوده‌، اما هم اكنون فعالیتی در آن انجام نمی‌شود و قرار است كه به موزه بانك ملی تبدیل شود. اشیای موزه را هدایایی تشكیل می‌دهد كه از سوی بانك‌های ایرانی و خارجی به مناسبت پنجاهمین سال تأسیس بانك ملی (1357) اهدا شده است‌.